بلا زینت مؤمن است
قرآن:
خداوند متعال در آِیهی 17 سورهی انفال میفرماید: «… تا مؤمنان را بدینوسیله به امتحان خوبی از جانب خود بیازماید.»
حدیث:
امیرالمؤمنین علی علیهالسلام فرمود: «سه چیز از بزرگترین بلاهاست: نانخور بسیار، چیره شدن بدهی، ادامهی بیماری»[simple_tooltip content=’غررالحکم، ج 2، ص 170′](1)[/simple_tooltip]
توضیح مختصر:
چون بلاء پشت سر زخاء (ناز و نعمت و فراخی زندگی) است، پس مؤمن به اجر بزرگ مقارن گردد. مؤمن چون میبیند بلایی در پس است، میفهمد که این گرفتاری، نوعی بیداری است که نباید در آن دچار غفلت و بیخبری شود. درنتیجه به سپاس گویی مشغول میشود.
البته بلای مؤمن به مقدار ایمان و دین اوست و گرفتاریاش احسانی است که از جانب خداوند به او شده است. فضیلت صبر و شکیبایی، در بلا به دست میآید و برای مؤمن عافیت است.
ایمان مؤمن کامل نمیشود تا وقتیکه آسایش و خوشی را آزمایش؛ و فتنه و بلا و گرفتاری را نعمت به شمار آورد. در هنگام تنگ شدن حلقههای بلا برای اهل ایمان گشایش خواهد بود.
1- زبان حال بلا
پیامبر صلیالله علیه و آله و سلّم فرمود: هر روز بلا میگوید: به کدام سو روم؟ خداوند متعال میفرماید: بهسوی دوستان و صاحبان طاعتم، زیرا:
1. با تو کارهایشان را میآزمایم.
2. با تو صبرشان را آشکار میکنم.
3. با تو گناهشان را پاک میکنم.
4. با تو بر رفعت و منزلتشان میافزایم.[simple_tooltip content=’کنز العمّال، ج 3، ص 341 -دوستی در قرآن و حدیث، ص 462′](2)[/simple_tooltip]
2- دیدن اهل بلا
امام باقر علیهالسلام فرمود: وقتی اهل بلا را دیدید، سه مرتبه بهطوریکه او نشنود، بگویید: «الحمدُ لله الّذی عافانی مِمّا ابتلاءَ و لَو شاءَ فَعَل: حمد برای خدایی است که ازآنچه او را مبتلا کرد، مرا عافیت داد و اگر خدا بخواهد انجام دهد.»
اگر این دعا را بخوانید هرگز به آن مبتلا نشوید.
پیامبر صلیالله علیه و آله و سلّم فرمود: هنگامیکه اهل بلا را میبینید، حمد خدا کنید، بهطوریکه صدایتان را نشنوند که اگر بشنوند ناراحت میگردند.[simple_tooltip content=’مکارم الاخلاق، ص 351 -شفا و درمان ص 70′](3)[/simple_tooltip]
3- پاداش بزرگ
امیرالمؤمنین علیهالسلام فرمود: «اجر بزرگ با بلای بزرگ همراه است. هرگاه خداوند سبحان مردمی را دوست بدارد به بلا دچارشان کند.»[simple_tooltip content=’غررالحکم، ترجمه رسولی محلاتی، ج 1، ص 169′](4)[/simple_tooltip]
4- بلای بزرگ
پیامبر صلیالله علیه و آله فرمود: «وقتی خدا بندهای را دوست بدارد او را به بلایی بزرگ مبتلا میکند اگر بنده راضی گشت، بهرهاش نزد خداوند رضایت است و اگر ناخشنود گشت بهرهاش ناخشنودی است.»[simple_tooltip content=’الکافی، ج 2، ص 253′](5)[/simple_tooltip]
امام باقر علیهالسلام فرمود: «خداوند تبارکوتعالی هرگاه بندهای را دوست بدارد، او را در بلا نیک فرومیبرد و بلا را سخت بر او سرازیر میکند.»[simple_tooltip content=’بحار الانوار، ج 67، ص 208′](6)[/simple_tooltip]
چون بنده دعا کند خداوند گوید: «بندهام لبیک، اگر آنچه را که از من درخواست کردهای بهسرعت برایم فراهم آورم، بر این کار قادرم و اگر آن را برایت ذخیره کنم، برایت بهتر است.»
در روایت برای بلا چند عنوان آورده شده است: 1. غَنّه: فرو بردن در بلا. 2. ثَجّه: سخت باراندان بلا. 3. صَبّ: سرازیر کردن بلا. 4. الصَق: پیوند دادن بلا. 5. شدّد: سخت کردن بلا.
5- بلاهای رنگارنگ
در وادی محبّت، اوّلین قدمی که برداشته میشود، در بیابان فقر و بلا است. اگر قلب سلیم در محبّت میخواهی باید سینهای بلاکش داشته باشی. او میخواهد که تو را به خودش معتاد نماید؛ لذا بلاهای رنگارنگی بر سرت نازل میکند تا هیچ خیالی جز او نداشته باشی و تنها سراغ خانهی او را بگیری. هیچچیز هم مانند بلا، انسان را در مقابل معشوق ذلیل نمیکند.
معشوقِ ما که مقام کبریایی دارد، کاسهی دوستانش را از بلا پر میکند تا از عشق زودگذر به مقام محبّت حقیقی صعود کنند و یقین داشته باشند که بلا برای جان، از عسل شیرینتر است.[simple_tooltip content=’رند عالم سوز، ص 164′](7)[/simple_tooltip]
6- فضیلت بلا
بلا، زینت برای مؤمن و کرامت برای صاحب عقل است، چون مصاحبت با بلا و صبر بر آن و ثبات قدم داشتن در بلا موجب درستی ایمان میگردد.
پیامبر صلیالله علیه و آله و سلّم فرمود: «ما گروه انبیاء بیشتر از همهی مردم به بلا دچار هستیم و بعد از ما، اهل ایمان، هرکسی که به خدا و ما شبیهتر است.»
کسی که بلا را بچشد، در تحت سرّ محافظت خدای قرار میگیرد و لذّتی که این شخص میبرد، از لذّتی که بعضی، از نعمتهای ظاهری میبرند، بیشتر است و در فقدان بلا مشتاق آن است. چون در تحت آتش بلا و محنت، انوار نعمتهای باطنی میباشد و تحت نعمتهای ظاهری، آتش بلا و محنت آشکار میگردد.
چهبسا بهوسیلهی بلا، عدّهی زیادی نجات پیدا میکنند و چهبسا بهوسیلهی نعمت، عدّهی زیادی هلاک میشوند. خدا مدح نکرده است، بندهای از بندگان خود را از زمان حضرت آدم تا پیامبر ما صلیالله علیه و آله و سلّم مگر بعد از بلاها و وفاداری که در حق عبودیت کرده است.
پس کرامات خداوند به حقیقت در آخرت، ابتدای آن بلا بوده و نتایج خوشیهای دنیوی در آخرت بلاست.
کسی که از دام بلاها بیرون شد، چراغ مؤمنین، مونس مقرّبین و راهنمای قاصدین الهی میگردد.
در عبدی که از محنت شکایت کند، خیری نیست؛ بااینکه قبلاً در هزاران نعمت و راحتی بوده است. کسی که در بلا حقِ صبر را بهجای نیاورد، حق شکر در وسعت نعمت را به جا نمیآورد و کسی که حق شکر در وسعت نعمت را به جا نیاورد، البته از پایداری و صبر در بلا محروم خواهد بود و کسی که از صبر در بلا و شکر در نعمت محروم شد، ازجمله محرومین خواهد بود.
حضرت ایّوب علیهالسلام در دعایش میفرماید: «خداوندا هفتادسال مرا نعمت دادی، اگر هفتادسال به من بلا بدهی (بندهی صابر توأم).»
وهب بن منبّه گفت: «بلا برای مؤمن همانند پای بند برای حیوانات و زانوبند برای شتران است.»
حضرت علی علیهالسلام فرمود: «صبر برای ایمان همانند سر برای بدن است و سر صبر، بلاست و این را غیر عالمان درک نمیکنند.»[simple_tooltip content=’مصباح الشریعه، باب 90′](8)[/simple_tooltip]