بایگانی ماه سپتامبر, 2015

قرآن:

خداوند متعال در آیه‌ی 286 سوره‌ی بقره می‌فرماید: «(مؤمنان می‌گویند: خدایا!) تو مولا و سرپرست مایی، پس ما را به جمعیت کافران پیروز گردان».

حدیث:

امام علی علیه السّلام فرمود: «برای کافر، دنیا بهشت او و زندگی این جهان، همت او و مرگ، بدبختی او و دوزخ، سرانجامش می‌باشد.» (غررالحکم 2/388)

توضیح مختصر:

یکی از وجوه کفر این است که شخص به خدا و پیامبر و کتابش ایمان نمی‌آورد و چه پیامبر انذارشان کند، چه نکند فرقی ندارد. (سوره بقره، آیه 286) بعضی از کفّار چنین هستند که حق را می‌شناسند و برایشان ثابت است اما انکار می‌کنند و جحود روا می‌دارند به هر دلیلی که از درون نفس یا مسائل بیرونی، از آباء و اجداد و بزرگشان سبب می‌شود.
آنانی که حق را می‌شناسند و کفر می‌ورزند خداوند فرمود: «لعنت خدا بر کافران باد.» (سوره بقره، آیه‌ی 89) پندار کافران آن است که زمین و آسمان و نظام عالم، خودبه‌خود ایجاد شده و صانعی ندارد تا در کفر آنچه موردنظر شیطانی آنان بوده به‌کارگیرند و اطاعت نکنند و عصیان نمایند. کافر اعتقادی که ندارد جای خودش، دیگران را نیز هم‌کیش خود می‌کند و این حربه‌ی ابلیس است که همیشه در مقابل رحمان و مؤمن، شیطان و کافر وجود دارد.
لذا شیطان‌ها در زمان سلیمان و یهودیان سِحر را به مردم یاد می‌دادند تا چتر کفر آن‌ها را بگیرند و از دستور انبیاء تمرّد کنند و مردم را به‌نوعی تعلیم استثمار فکری کنند.

1- فرعون و شیطان

مردی (شیطان) از اهل مصر، خوشه‌ی انگوری نزد فرعون آورد تا آن را برایش مروارید نماید. فرعون در فکر بود که درب اتاقش زده شد. فرعون گفت: «کیستی» گفت: «باد شکم بر خدایی که نمی‌داند پشت درب خانه‌اش چه کسی است.»
پس داخل شد و خوشه انگور را جواهر کرد و گفت: «انصاف بده! من با این کمال، شایسته‌ی بندگی نبودم و تو با این جهالت ادعای خدایی می‌کنی!»
فرعون گفت: «چرا آدم را سجده نکردی و به امر خدا کفر ورزیدی؟» گفت: «چون می‌دانستم از صلب او، هم چون تویی به وجود می‌آید.» (انوار نعمانیه، ص 80 – پند تاریخ 1/23)

2- اعتقادی

سه نفر نزد امام صادق علیه السّلام آمدند. امام علیه السّلام از معتزلی پرسید: «تو چه می‌پرستی؟» گفت: «خدایی را که هیچ صفت ندارد.» (قسمت پذیر نیست)
از مشبّهه پرسید: «تو چه می‌پرستی؟» گفت: «خدایی را که صفات محسوسه دارد.» (روزی انسان‌ها با خدا دست در گردن می‌کنند و خدا محسوس در قیامت می‌شود)
از مؤمن پرسید: «تو چه می‌پرستی؟»
امام علیه السّلام به معتزلی فرمود: «تو عدم را می‌پرستی.» و به مشبّهه گفت: «تو صنم (بت) را می‌پرستی.» و مؤمن را گفت: «تو خدای عالم را می‌پرستی.» (لطائف الطوائف، ص 45)

3- شک در علی علیه السّلام کفر است

پیامبر صلی‌الله علیه و آله در روزهای آخر عمرش بود که ابن عباس بر او وارد شد و عرض کرد: «آیا مرگ به شما نزدیک است؟» فرمود: «آری!» عرض کرد: «ما را به چه چیز بعد از خودتان امر می‌کنید» فرمود: «با مخالف علی علیه السّلام، مخالف باش و یاور مخالفان او مباش.» عرض کرد: «چرا مردم را صریحاً نمی‌فرمایی؟»
پس پیامبر صلی‌الله علیه و آله گریستند و بی‌هوش شدند و چون به هوش آمدند، فرمودند: «هر پیغمبری که از دنیا رفت، عده‌ای به مخالفت او برخاسته و حق را انکار کردند. اگر خواستی خدا از تو راضی باشد، به راه علی بن ابی‌طالب علیه السّلام برو و در مورد او شک به خود راه مده، زیرا شک کردن در (حقانیّت) علی علیه السّلام کفر ورزیدن به خداوند است.» (شنیدنی‌های تاریخ، ص 412- محجه البیضاء 8/273)

4- کافر به حق شوهر

امام باقر علیه السّلام فرمود: روز عید قربان، پیامبر صلی‌الله علیه و آله سوار بر شتری شدند و به بیرون مدینه رفتند. در راه زنانی را دیدند. پس ایستادند و فرمودند: «ای گروه زنان! شوهرانتان را تصدیق کنید و اطاعت نمایید و الّا اکثر شما در آتش می‌باشید.»
زنان چون شنیدند، گریستند و زنی برخاست و گفت: «ای رسول خدا! ما با کفار در آتش هستیم، درحالی‌که ما کافر نیستیم.» پیامبر صلی‌الله علیه و آله فرمودند: «شما کافر به حق شوهرانتان می‌باشید». (محجه البیضاء 3/133)

5- فرعون امت

در اخبارالدول از مسند احمد نقل است که پیامبر صلی‌الله علیه و آله فرمود: «در این امت، کسی می‌آید که اسم او ولید بن یزید است (م 126) او از فرعون در قومش بدتر است.»
او مردی خبیث و خلیفه‌ی اموی بود و به همه نوع گناه و فسق و کفر دست می‌زد تا این‌که روزی به قرآن تفأل زد، این آیه آمد «و استفتحوا وَ خابَ کُلُ جَبّار عَنید: آن‌ها از خدا تقاضای فتح بر کفّار کردند و سرانجام، هر گردنکش نابود شد» (سوره ابراهیم، آیه 15) قرآن را بر هم گذاشت و تیر بر کتاب خدا زد تا پاره‌پاره گشت.
شعری با این مضمون می‌خواند که: «اصلاً چه کسی گفته وحی و کتابی است که خاندان هاشمی آن را به بازی گرفته‌اند؟»
یک شب مؤذن، اذان صبح می‌گفت، ولید شراب می‌خورد و با کنیزش درآویخت و با او نزدیکی نمود، پس لباس خود را بر کنیز پوشاند و با حالت مستی او را فرستاد تا مردم با او نماز بخوانند. مدت خلافتش، یک سال و دویست و دو روز بیشتر نشد. (تتمه المنتهی،3/133)

قرآن:

خداوند متعال در آیه‌ی 20 سوره‌ی حدید می‌فرماید: «دنیا جز متاع غرور و فریب نیست».

حدیث:

پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمود: «ذره‌ای از عمل صاحبان تقوی و یقین، برتر از عمل مغرورین است که روی زمین را پر کرده باشد». (جامع السعادات، ج 3، ص 5)

توضیح مختصر:

مغرور کسی است که به باطل طمع ببندد. لعب، عبارت است از عملی که به خاطر یک هدف خیالی و خالی از حقیقت انجام گیرد و آن را متاع غرور خوانند. متاع غرور به معنای هر فریبنده است که آدمی را گول بزند.
خداوند به نمرود سلطنت داد و او فریفته‌ی حکومت و سلطنت شد و به ابراهیم گفت: «من کسی هستم که زنده می‌کنم و می‌میرانم» و ادّعای خدایی کرد.
«منافقین و بیماردلان گفتند وعده‌ای که خدا و رسولش به ما داده‌اند، غرور و فریبی بیش نیست.» (سوره احزاب، آیه 12)
یعنی افترا بستن به خدا ملکه آنان شده و همان باعث غرور ایشان گشته است. یهودیان از غروری که داشتند معتقد شدند به اینکه هیچ ملتی حق ندارد به آنان اعتراض کند. افرادی که فریفته به حیات دنیوی شدند، معارف حقیقی را باور نداشته و با القای شبهه یا بعضی اعتراضات و اشکالات مغرور به کارهای خود شدند.
غرور، در فکر و قلب می‌آید. به زیادی فرزندان و مال، قوی بودن جسم و حفظ مطالب علمی و اصطلاحات… که در برتری و تعصب بر دیگران دارند و مانند این‌ها مصداق پیدا می‌کند.
افراد مغرور خود را می‌ستایند و اگر در مسئله‌ای پیروز شوند آن غلبه را دستاویز طمع بر دیگر مسائل می‌نمایند. لذا می‌بینیم وعده‌ی شیطان چیزی جز غرور نیست و اینان پافشاری در طمع به هدف خیالی می‌کنند که همیشه همین‌طور می‌مانند، دیگر نمی‌دانند که دنیا هر آن، در حال تغییر و تحول است.

1- غرور قلبی

مدتی در حضور رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم از یکی از اصحاب تعریف و تمجید می‌کردند تا اینکه روزی همان شخص را به پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم نشان دادند و گفتند: «او را که تعریف می‌کردیم، همین شخص است.»
پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم به چهرۀ او نگریست و فرمود: «نوعی سیاهی مربوط به شیطان در چهرۀ او می‌نگرم.» او نزدیک آمد و سلام کرد. پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمود: «تو را به خدا سوگند می‌دهم آیا پیش خود نگفتی بهتر از من در میان اصحاب کسی نیست؟»
او گفت: «چرا، همین فکر را کردم.» (به‌این‌ترتیب پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم با چشم بصیرت نشانۀ غرور قلبی او را متذکر شدند.) (شنیدنی‌های تاریخ، ص 378-محجه البیضاء، ج 6، ص 298)

2- غرور به مال و اولاد

عاص بن وائل شخص بی‌دینی بود که پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم را مسخره می‌کرد و لقب زشت (ابتر) به معنی بدون پسر و جانشین را به پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم داد و از او فرزند ناخلفی به نام عمرو بن العاص باقی ماند که طراح سیاست مکر و حیله دستگاه معاویه علیه امام علی علیه‌السلام بود.
یکی از اصحاب پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم گوید: «من از عاص بن وائل طلب کار بودم، نزد او رفتم و از او تقاضای طلب خود را کردم.»
او گفت: «طلبت را نمی‌دهم»، من گفتم: «طلب خود را در آخرت از تو می‌گیرم.» او با غرور تمام گفت: «من در آخرت، اگر وجود داشته باشد اولاد و اموال بسیار دارم، اگر آنجا رفتم (و تو آمدی) بدهی خود را به تو می‌دهم!»
خداوند این آیات (79-77 سوره مریم) را بر رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم نازل کرد (دیدی حال‌آنکه به آیات ما کافر شد و گفت: من البته مال و فرزند بسیار دارم… سخت بر عذابش خواهیم افزود). (حکایت‌های شنیدنی، ج 5، ص 157- محجه البیضاء، ج 6، ص 204)

3- پهلوان مغرور

پهلوانی هنرهای بسیار از خود نشان داده، پهلوانان جهان را بر زمین افکنده و شهرتی فراوان یافت. از بسیاریِ توانایی و قدرت، به غرور افتاد و روی به‌طرف آسمان کرده و گفت: «بار خدایا! حالا جبرئیل علیه‌السلام را بفرست تا با او دست‌وپنجه نرم نمایم، زیرا در زمین، کسی نیست که تاب مقاومت من را داشته باشد.»
چند روز نشد که حق‌تعالی او را ضعیف و ناتوان کرد و برای شکستن غرورش او را به ویرانه‌ای انداخت. آن‌قدر ضعف بر او غالب شد که سرش را برخشتی گذاشته و موشی بر رویش جست و سر انگشتان پایش را به دندان می‌گزید و او قدرت نداشت تا پایش را جمع کند.
صاحب دلی از کنار وی بگذشت و گفت: «خدا یکی از لشکرش را که از همه کوچک‌تر است بر تو مسلّط فرمود تا متبّه شوی و از غرور توبه کنی، اگر استغفار کنی خداوند با وجودی که صبور است غیور هم است و تو را عافیت دهد.» (رنگارنگ، ج 1، ص 411)

4- عالِم نحوی

شخصی علم نحو را فراگرفته بود و در ادبیات عرب بسیار ترقی کرده و او را دانشمند علم نحو می‌خواندند. روزی سوار بر کشتی شد، ولی چون مغرور به علم خود بود رو به ناخدای کشتی کرد و گفت: آیا تو علم نحو خوانده‌ای؟ او گفت: نه عالم گفت: نصف عمرت را تباه نموده‌ای! ناخدای کشتی از این سرزنش اندوهگین و خاموش ماند و چیزی نگفت.
کشتی همچنان در حرکت بود تا اینکه براثر طوفان به گردابی افتاد و در پرتگاه غرق شدن قرار گرفت. در این هنگام، کشتی‌بان که شنا می‌دانست، به عالم نحوی گفت: آیا شنا می‌دانی؟ گفت: نه، ناخدا گفت: همۀ عمرت به فناست چراکه کشتی در حال غرق شدن است و تو شنا نمی‌دانی!
او به غرور خود پی برد و متوجه شد که بالاترین علم آن است که انسان اوصاف زشت و صفات رذیله را در وجود خود نابود کند تا غرق دریای غرور نگردد. (داستان‌های مثنوی، ج 1، ص 52)

5- نخوت ابوجهل

شبی ابوجهل دشمن سرسخت پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم همراه ولید بن مُغیره به طواف خانه کعبه پرداختند. در ضمن طواف با هم دربارۀ پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم سخن به میان آوردند.
ابوجهل گفت: «قسم به خدایم که او صادق است.» ولید گفت: «خاموش باش، تو از کجا این سخن را می‌گویی؟» ابوجهل گفت: «ما او را در کودکی و جوانی راست‌گو و امین می‌دانستیم، چگونه پس‌ازآن که بزرگ شده و عقلش کامل گشته دروغ‌گو و خائن شده است؟!»
ولید گفت: «چرا او را تصدیق نمی‌کنی و ایمان نمی‌آوری؟» گفت: «می‌خواهی دختران قریش بشنوند و بگویند من، ابوجهل از ترس شکست، تسلیم شده‌ام؟ سوگند به بت‌های لات و عزّی از او پیروی نخواهم کرد.»
از این غرور و نخوت، خداوند آیه 23 سوره جاثیه را نازل فرمود: «خداوند بر گوش و قلب او مُهر زده و بر چشمش پردۀ ظلمت کشیده است».
(داستان‌ها و پندها، ج 5، ص 85-تفسیر عراقی، ج 25، ص 27)

قرآن:

خداوند متعال در آیه‌ی 35 سوره‌ی آل‌عمران می‌فرماید: «آنگاه‌که همسر عمران (مادر مریم مقدس) گفت: پروردگارا! من به‌راستی نذر کرده‌ام برای تو که آنچه در رحِم خویش دارم خدمت‌گزار عبادتگاه گردد.»

حدیث:

پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمود: «مملوک، حق طعام و لباس شایسته دارد و کاری که تاب آن را ندارد به عهده‌ی او نگذارید.» (نهج الفصاحه، ص 481)

توضیح مختصر:

ازجمله کسانی که تابع و زیر دست‌اند، غلامان، خادمان و نوکران هستند. چون ازنظر کاری مرتبه پایین دارند، علم و سِمَت ندارند، محتاج‌اند و ارباب و مولا باید به آنان نفقه بدهد و دستگیری کند، لذا بعضی به آنان اجحاف می‌کنند و ستم روا می‌دارند و صفت بر آنان می‌نهند و اوقاتی هم تنبیه می‌کنند؛ درحالی‌که خرج کردن برای خدمتکاران حکم صدقه دارد و نباید در صدقه دادن عناد و اذیت کرد.
درواقع آنان همانند اسیران هستند که احسان از مخدوم به خادم بسیار پسندیده است و نوازش و بخشش سبب می‌شود که علاقه‌ی نوکر به ارباب بیشتر شود
ضعیف به قوی احتیاج دارد، پس خوب است قوی ترحّم به ضعیف کند تا مورد ترحّم حق‌تعالی قرار بگیرد…
اختلاف طبقاتی زیاد، ناشی از مراعات نکردن عالی به حقوق و شخصیت زیردستان سبب شد تا در همیشۀ تاریخ، عده‌ای به‌عنوان بَرده، کنیز، نوکر، شخصیت‌های پست، جیره‌خوار و توسری‌خور باشند، بااینکه سیره‌ی پیامبر و ائمه علیهم‌السلام این‌چنین نبوده است، چراکه ایشان مملوک را طعام و غذا و مسکن می‌دادند و کارهای سنگین و نامربوط به آنان روا نمی‌داشتند، بلکه احترامشان می‌کردند و سر سفره می‌نشاندند. گاهی با آنان مشورت می‌کردند مانند رضاع و … که همه این سیره‌ها دلیل تام است که هرکس زیردست شد باید به آنان لطف نمود و حقوق آنان را مراعات کرد.

1- غلامی در منجنیق

آن‌وقت که آتش برای حضرت ابراهیم علیه‌السلام افروختند تا او را داخل آتش کنند، غلامی در دستگاه سلطنتی نمرود متهم شد که گوهری قیمتی دزدیده است. پس دستور دادند او را قبل از حضرت ابراهیم علیه‌السلام به آتش بیندازند.
غلام هرچه نزد درباریان التماس کرد و بت‌ها را شفیع نمود و قسم به آن‌ها خورد، فایده‌ای نبخشید.
پس غلام را در منجنیق گذاشتند و خواستند او را در آتش سرنگون کنند. او که از همه‌جا مأیوس شده بود بی‌اختیار فریاد برآورد: یا الله!
خطاب الهی رسید: «جبرئیل! بنده‌ی مرا دریاب!» جبرئیل عرض کرد: «الهی تو دانایی که این غلام کافر است؟» فرمود: «هرچند کافر است، ولی چون نام مرا خواند، از من نمی‌سزد که به فریاد او نرسم.» (پس حق‌تعالی او را نجات داد). (ریاض الحکایات، ص 146)

2- درسی از غلام

در زمان هارون‌الرشید خلیفه عباسی، قحطی شدید شد، مردم را امر کردند تا به گریه و دعا مشغول شوند و از آلات لهو و لعب و شراب استفاده نکنند تا خداوند، رحمت را بر مردم نازل نماید.
غلامی را دیدند خوشحالی می‌کند و دست می‌زند و می‌خواند. او را نزد هارون‌الرشید بردند. از وی پرسید که همه‌ی خلق به اضطراب هستند و تو در چنین حالی به خوشحالی مشغولی؟!
غلام گفت: «ای خلیفه! آقای من یک انبار گندم دارد و خاطرم جمع می‌باشد.» خلیفه گفت: این توکّل مخلوق به مخلوق است. حکیمی آنجا بود و فرمود: «وقتی این غلام سیاه به یک انبار گندم مولای خود آسوده است، چرا مردم به خزانه‌ی نامتناهی خداوند آسوده نیستند و مضطرب‌اند!» (همان مصدر ص 147)

3- غلامی به نام لقمان

لقمان حکیم که نامش در قرآن آمده است، ابتدا غلام و برده‌ی اربابی بود که دارای باغ و مِلک بود.
در میان غلامان، او قیافه‌ای تیره و سیاه داشت، گرچه در سیرت از همه بالاتر بود و ارباب، او را بر دیگر غلامان برتری می‌داد.
وقتی‌که میوه‌های تازه را چیدند، ارباب آمد و تقاضای میوه‌ی تازه‌ای کرد، غلامان گفتند: میوه‌ها را لقمان خورده است.
ارباب از لقمان ناراحت شد و با او سر ناسازگاری کرد. لقمان علت را دریافت و به ارباب گفت: برای این‌که معلوم شود که من میوه‌ها را نخوردم، بیا من و غلامان را امتحان کن؛ به این صورت که:
مقداری آب داغ به ما بخوران و بعد سوار بر اسب بشو و به‌سوی بیابان بتاز و فرمان بده تا ما پیاده دنبال تو بدویم!
ارباب همین را امتحان کرد، ولی دید از دهان لقمان جز آب دهان چیزی بیرون نیامد، ولی دیگر غلامان براثر دویدن، حالشان متغیر شد و میوه‌های خورده شده را قِی کردند. به این نحو، دروغ و تهمت غلامان برملا شد و ارباب به‌درستی و عقل لقمان پی برد و او را گرامی داشت. (داستان‌های مثنوی، ج 1، ص 72)

4- غلام باسعادت

روزی رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم در بازار مدینه می‌گذشت، غلام سیاهی را دید که او را می‌فروختند و او می‌گفت: «هر که مرا بخرد، شرطش این است که نباید مرا از خواندن نماز واجب در پشت سر پیامبر منع کند.»
مردی او را با این شرط خرید و رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم در وقت نماز، منتظر آن غلام می‌شد تا می‌آمد و به حضرتش اقتدا می‌نمود.
بعد از چند روز آن غلام را ندید؛ از حالش پرسید عرض کردند: او مریض است. پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم به عیادتش رفتند. بعد از سه روز دیگر احوالش را پرسیدند! عرض کردند: او وفات نموده است.
پیامبر برخاست و نزد جنازه‌ی او آمد، خود متولی غسل و کفن و دفن او گردید. مهاجر و انصار از لطف بی‌شمار پیامبر به جنازه‌ی غلام سیاه تعجب کردند! (رهنمای سعادت، ج 3، ص 457-ابواب الجنان، ص 107) خداوند این آیه را نازل کرد: «همانا گرامی‌ترین شما نزد خدا پرهیزگارترین شماست.» (سوره حجرات، آیه 13)

5- سیره‌ی پیامبر

روزی پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم خادمی را از پی کاری مختصر، به‌جایی نزدیک فرستاد؛ و او مدتی دراز، در حدود نصف روز غایب بود آثار ناراحتی از طول کشیدن غیبت او، بر پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم ظاهر شد.
نزدیکان حضرت گمان بردند که چون خادم بازآید، او را کیفری سخت خواهد داد.
هنگامی‌که خادم بازآمد، پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم با چوب مسواکی (به‌اندازه یک مداد) که در دست داشت، به‌سوی او اشاره کرد و فرمود:
«اگر از قصاص خداوند ترسی نبود، تو را با این مسواک ضربتی دردناک می‌زدم!» پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم با این اشاره که چوب مسواک وزنی ندارد تا قصاص کند، خشم خود را فروبرد و او را نَزَد. (تربیت اجتماعی، ص 391، پیامبر رحمت، ص 87)

قرآن:

خداوند متعال در آیه‌ی 33 سوره‌ی احزاب می‌فرماید: «(ای زنان پیامبر) در خانه‌هایتان قرار گیرید و مانند زینت نمایی روزگار جاهلیت قدیم، زینت‌های خود را آشکار مکنید».

حدیث:

رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمود: «دل مرد بی‌غیرت سرنگون است (برخلاف خوی انسانی است.)» (جامع السعادات، ج 1، ص 265)

توضیح مختصر:

غیرت، یکی از اخلاق حمیده است و آن دگرگونی حالت انسان از حالت اعتدال است، به‌طوری‌که انسان را برای دفاع و انتقام از کسی که به یکی از مقدساتش اعم از دین، ناموس و امثال آن تجاوز کرده، از جای خود می‌کَند. این صفت غریزی، صفتی است که هیچ انسانی به‌طورکلی از آن بی‌بهره نیست و هرقدر هم که از غیرت بی‌بهره باشد باز در بعضی موارد، غیرت را از خود بروز می‌دهد. آن مقدار غیرت که در حیات بشر لازم است، دین اسلام معتبر می‌داند. (المیزان، ج 4، ص 280) و آنجا که غیرت بی‌مورد است مانند حساسیت زیاد به زن و دختر که آن‌ها را دربند می‌کند و زندگی را به زندان تبدیل می‌نماید و روابط را بین بعضی اقوام و مردم بد می‌پندارد و مانند این‌ها را، از اعتبار می‌اندازد.
اگر خداوند تعدد زوجات را حلال کرده پس مثلاً غیرت بی‌اندازه‌ی زنان در هوو گری و اختلافات، نوعی اِفراط است که شالوده‌ی زندگی را به هم می‌ریزد.
دفاع از زن، بچّه، ناموس و مردم لزوم دارد و اگر همه بی‌خیال شوند و کنار بروند کم‌کم فحشاء زیاد شده و دشمنان دین از این روزنه وارد کار می‌شوند و بی‌بندوباری را رواج می‌دهند و افسار انسان به دست شیاطین و هوی پرستان می‌افتد.
در حدیثی پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم درباره‌ی دوره‌ی آخرالزمان و مسائل قبل از قیامت، به سلمان فرمود: «(وقتی غیرت از میان رفت) مردان به مردان اکتفا می‌کنند و مردان شبیه زنان و زنان به مردان شبیه می‌شوند.» (المیزان، ج 5، ص 650)

1- دیّوث

پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمود: «اگر مردی درباره‌ی همسر خود چیزی منافی غیرت ببیند و به غیرت نیاید، خداوند مرغی (مَلَکی) که نامش قندر است را می‌فرستد و چهل روز بر در خانه او می‌نشیند و بانگ برمی‌آورد که:
خدا غیور است و هر صاحب غیرت را دوست دارد. اگر آن مرد به غیرت آمد و آنچه را که منافی غیرت است، از خود دور کرد بسیار خوب است وگرنه (آن مَلَک) پرواز کرده و بر سر او می‌نشیند و فریاد می‌کند و پرهای خود را چشم‌های او می‌زند و می‌پرد.
بعدازاین، روح ایمان از آن مرد جدا می‌شود و ملائکه او را «دیوث» می‌نامند و دیگر هیچ پروایی از بی‌عفتی همسرش روا نمی‌دارد.» (علم اخلاق اسلامی، ج 1، ص 324- جامع السعادات، ج 1، ص 265)

2- بی‌غیرتی و مُردن

وقتی به امیرالمؤمنین علیه‌السلام گزارش دادند که سپاهیان معاویه به شهر انبار هجوم بردند و حسان بن حسان فرماندار را کشتند، فرمود:
آگاه باشید برادر غامد (سفیان بن عوف) به امر معاویه با سواران، به شهر انبار (که در سمت شرقی فرات عراق قرار دارد) وارد گردیده و حسان بن حسان (فرماندار) را کشت و سربازان شما را از آن حدود دور گردانید.
به من خبر رسیده که یکی از لشکریان ایشان بر یک زن مسلمان و یک زن ذمی (اهل کتاب) وارد شد و خلخال و دست بند و گردن بند و گوشوارهای آنان را کَند و آن زن نمی‌توانست از او ممانعت کند، مگر به گریه و زاری صدا بلند کرد تا از خویشان خود کمک بگیرد.
دشمنان با غنیمت بسیار از شهر انبار بازگشتند؛ درصورتی‌که به یک نفر از آن‌ها، زخمی نرسید و خونی از آن‌ها بر زمین نریخت.
اگر مرد مسلمانی از شنیدن این واقعه از حزن و اندوه بمیرد، ملامت ندارد، بلکه چنین مرگی شایسته و سزاوار است… ای نامردهایی که آثار مردانگی در شما نیست! و ای کسانی که عقل شما مانند عقل بچه‌ها و زن‌های تازه به حجله رفته است! ای‌کاش من شما را نمی‌دیدم و نمی‌شناختم. (نهج‌البلاغه، فیض الاسلام، ص 97، خطبه 27)

3- غیرت هوو گری

محمد بن مسلم خدمت امام صادق علیه السّلام آمد، درحالی‌که ابوحنیفه نزد امام صادق علیه السّلام نشسته بود، گوید: عرض کردم: فدایت شوم! خواب عجیبی دیده‌ام.
فرمود: بگو. عرض کردم: «خواب دیدم که داخل خانه شدم و زوجه‌ام به نزدم آمد و چند گردوی شکسته نزدم ریخت. تعبیرش چیست؟»
ابوحنیفه گفت: «در این روزها زنت می‌میرد و مال بسیار به تو می‌رسد.» امام فرمود: «درست تعبیر نکردی!»
وقتی ابوحنیفه رفت، امام فرمود: «در این زودی، زنی را متعه (عقد موقت) می‌کنی و همسرت متوجه می‌شود و لباس‌های تو را پاره‌پاره خواهد کرد.»
محمد بن مسلم گوید: چند روزی گذشت، صبح جمعه بر در خانه نشسته بودم که زنی بر من گذشت که او را عقد موقت کردم. همسرم وقتی فهمید (به غیرت او برخورد و) به اتاق ما آمد، آن زن فرار کرد و مرا تنها گرفت و لباس‌های تازه‌ی مرا که در عیدها می‌پوشیدم، پاره‌پاره کرد! (ریاض الحکایات، ص 81 -روضه کافی)

4- مرد نیشابوری غیور

عبدالله بن طاهر (م 230) از جانب معتصم خلیفه‌ی عباسی حاکم خراسان بود. او با لشکریانش وارد نیشابور شد؛ امّا ساختمان‌هایی که در اختیارش بود توان پذیرش همه‌ی سربازانش را نداشت.
لذا قسمتی از سربازان را بین اهالی شهر تقسیم کرد و به زور در خانه‌ها جا داد. این عمل، موجی از خشم مردم را به وجود آورد.
یکی از سپاهیان را در خانه مردی جای دادند که زن زیبایی داشت. او شخص غیوری بود و برای این‌که مبادا همسرش مورد تعرض قرار بگیرد، دست از کار کشید و پیوسته در منزل از او مراقبت می‌کرد.
روزی جوان سپاهی از صاحب‌خانه خواست که اسب او را ببرد و آب بدهد. مرد که جرئت نمی‌کرد، زنش تنها بماند و جرئت هم نمی‌کرد از دستور سرباز سرپیچی کند، به زنش گفت: اسب را ببر و آب بده و من در منزل از اموال حفاظت می‌کنم.
زن عنان اسب را به دست گرفت و به‌طرف آب رفت. ازقضا عبدالله بن طاهر حاکم، در مسیر عبور می‌کرد و دید این زن باوقار و زیبا با اسب و آب دادن مناسبت ندارد، تعجّب کرد و او را طلبید.
پرسید: «چه چیز باعث این کار شده است، با وضع و هیات تو مناسبت ندارد؟» (که به اسب آب دهی؟)
زن با ناراحتی گفت: این نتیجه کار زشت عبدالله بن طاهر است، خدا او را بکشد و جریان امر را شرح داد.
عبدالله سخت متأثر شد. بلافاصله دستور داد اعلام کنند که همه لشکر باید تا غروب امروز از نیشابور خارج شوند؛ و اگر کسی از لشکر در شهر بماند جانش هدر است. سپس خود نیشابور را ترک کرد و به «شادیاخ» که وصل به نیشابور است رفت و سربازان را در آنجا جمع کرد و در منطقه‌ی وسیعی برای خود و سربازانش ساختمان و اردوگاه ساخت. (حکایت‌های پندآموز، ص 158)

5- غیرت ابراهیم

حضرت ابراهیم علیه السّلام با دخترخاله‌اش ساره ازدواج کرد. ساره دارای زمین و چهارپایان بسیار بود که آن‌ها را به حضرت ابراهیم علیه السّلام بخشید.
بعدازاین که به دستور نمرود، ابراهیم، همسرش و پسرخاله‌اش لوط را از بابل عراق به شام تبعید نمودند…، ابراهیم روی غیرتی که نسبت به ناموس خود داشت، چون همه مخالف او بودند برای هجرت، دستور داد صندوقی مخصوص ساختند تا ساره درون آن باشد تا ازنظر نامحرمان نمرودی محفوظ بماند.
چون به قلمرو حکومت پادشاهی قبطیان که نامش «عراره» بود رسید سرمز، مأموران گمرک جلوی ابراهیم را گرفتند و ده یک اموال را به‌عنوان حق گمرک مطالبه کردند و گفتند: صندوق را باز کن. ابراهیم اول قبول نکرد، ولی بر اثر اصرار مأموران مجبور شد، درب آن را باز کند.
مأموران چون دیدند زنی درون آن است، از ابراهیم درباره او پرسیدند. فرمود: «دخترخاله و زن من است.» گزارش به شاه دادند و شاه گفت: «آن مرد و صندوق را به نزدم بیاورید.» ابراهیم تقاضا کرد، درب صندوق باز نشود، اما شاه قبول نکرد و درب صندوق را باز کردند، زنی زیبا را دید؛ خواست به‌سوی او دست دراز کند که ابراهیم سر به‌سوی آسمان بلند کرد و گفت: «خدایا دست او را از همسرم بازدار.»
دعا به اجابت رسید و دست شاه از حرکت ایستاد. شاه گفت: «واقعاً خدای تو این‌چنین با من کرد؟» فرمود: «آری خدای من غیور است و کار حرام را دوست ندارد!» شاه گفت: «از خدایت بخواه دستم به حالت اول بازگردد.» ابراهیم دعا کرد و دستش خوب شد، اما باز قصد کرد دست به‌سوی ساره دراز کند که ابراهیم علیه السّلام دعا کرد، دست شاه باز از حرکت افتاد و خشک شد.
گفت: «خدا غیور است و تو نیز مرد غیرتمندی هستی، از خدا بخواه، دست من به حالت اول بازگردد!»
ابراهیم فرمود: «به‌شرط آن‌که دستت خوب شد، دیگر دست‌درازی به ناموس من نکنی!» شاه قبول کرد؛ و ابراهیم دعا کرد و دست شاه به حالت اول بازگشت؛ و این معجزه در نظرش بسیار جلوه کرد و محبت و هیبتی از ابراهیم در دلش آمد و گفت: تو در امان هستی، مال و همسرت در اختیار توست، هرکجا که می‌خواهی بروی، برو؛ ولی می‌خواهم کنیزی از قبطیان را به زنت ببخشم و به خدمتش بگمارم. ابراهیم قبول کرد و شاه هاجر را به ساره بخشید و ازآنجا حرکت کردند و به شام آمدند. (تاریخ انبیاء، ج 1، ص 143)

قرآن:

خداوند متعال در آیه 5 سوره‌ی شوری می‌فرماید: «فرشتگان پیوسته تسبیح و حمد پروردگارشان را به‌جا می‌آورند و برای کسانی که در زمین هستند استغفار می‌کنند.»

حدیث:

امام صادق علیه‌السلام فرمود: «ملائکه (که از مجردات هستند) نمی‌خورند و نمی‌آشامند و ازدواج نمی‌کنند و نوع زندگی آنان به نسیم عرش (تجلیات و انوار فیض) بستگی دارد» (تفسیر معین ص 40-تفسیر علی بن ابراهیم، ج 2، ص 206)

توضیح مختصر:

ملائکه و فرشتگان از نوع مخلوقات مجرد هستند که مانند انسان تکلیف ندارند و ماده و جسم عنصری که آفت‌پذیر باشد ندارند. گروه‌ها و دسته‌جات ملائکه بسیار است که کسی غیر خدا حدوحصر آنان را نمی‌داند.
مثلاً جبرییل یعنی روح‌الامین، فرشته وحی است و از ملائکه مقرّب به شمار می‌رود، بر پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم نازل ‌شده و حضرت او را می‌دید و صدایش را می‌شنید.
یکی دیگر فرشته مرگ است که به‌عنوان ملک‌الموت و عزراییل خوانده می‌شود، اماذ فرشتگان رعدوبرق، ابر و باران، مأموران عذاب بر قوم‌ها و جمعیت‌ها، پیام‌رسانان، رحمت گستران، حاملین غیب، مأموران کوه‌ها، وکیل بر خزانه باد و … آن‌قدر زیاد است که در صحیفه سجادیه باب سوم در نی‌اشی، امام سجاد انواع فرشتگان را به نحو کلی در 33 دسته نام‌برده است. (هزار و یک تحفه ص 190)
پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمود: «در هرروز یا در هر شب هفتاد هزار فرشته به زمین نازل می‌شوند و پیرامون کعبه طواف می‌کنند و آنگاه نزد من، سپس نزد امیرالمؤمنین علیه‌السلام رفته سلام می‌کنند. آنگاه نزد حسین علیه‌السلام می‌روند و شب را نزد او می‌مانند تا سحر شود. پس معراجی برای آنان نصب می‌کنند تا به آسمان عروج کنند و دیگر به زمین نمی‌آیند.» (تفسیر نور الثقلین، ج 4، ص 34)
آن‌قدر از این نمونه‌ها درباره ملائکه وارد شده و دلالت بر این دارد که هیچ مخلوقی عددش بیشتر از عدد آن‌ها نیست.

1- جبرئیل به‌صورت دحیه کلبی

جبرئیل، پیغام‌رسان حق‌تعالی و ملک مقرب است که بر پیامبران نازل می‌شد و مطالب الهی را به آن‌ها می‌رساند.
در زمان پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم تاجری بود به نام دحیه کلبی که در جنگ‌های پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم همانند احد و خندق و مانند آن شرکت داشت؛ و به‌قدری زیبا بود که در جمال و زیبایی او را مثال می‌زدند. ملائکه می‌توانند به همه شکل (نه ناپسند) درآیند؛ و جبرئیل به شکل دحیه کلبی نزد پیامبر می‌آمد. چنانکه در غزوه بنی قریظه، در بازگشت پیامبر از حُنین، جبرئیل به‌صورت دحیه کلبی دیده شد. امیرالمؤمنین علیه‌السلام فرمود: وارد بر پیامبر شدم و دیدم حضرت خواب است و سر مبارکش بر روی زانوی دحیه کلبی است. سلام نمودم، او جواب سلام مرا چنین گفت: «سلام بر تو ای امیر مؤمنان و پیشوای پرهیزگاران و یکّه سوار مسلمانان و پیشرو سفید رویان و جهاد کننده با پیمان‌شکنان (اصحاب جمل) و سرکشان (نهروانیان) و ستمکاران (معاویه و اصحابش).»
سپس گفت: «ای علی! سر پیامبر را بر دامنت بگیر که تو سزاوارتری.» ولی همین‌که پیش رفتم، او از نظرم غایب شد.
پیامبر چشم گشود و فرمود: «با چه کسی سخن می‌گفتی؟» گفتم: «با دحیه کلبی حرف می‌زدم». فرمود: «او جبرئیل بود، خواست تفهیم کند که خدا تو را به چه اسم‌هایی نام‌گذاری نموده است.» (پیغمبر و یاران، ج 3، ص 3؛ بحارالانوار، ج 37، ص 322)

2- ائمه و ملائکه

مسمع کردین گوید: به ناراحتی معده گرفتار شدم تا جایی که هر شبانه‌روز یک‌بار بیشتر غذا نمی‌خوردم. وقتی منزل امام صادق علیه‌السلام می‌رفتم؛ اگر سفره را جمع کرده بودند، دستور می‌داد برایم غذا بیاورند، چون می‌خوردم، هیچ ناراحت نمی‌شدم.
عرض کردم: هر جا به غیر از خانه‌ی شما غذا بخورم، معده‌ام ناراحت شده و نفخ شکم نمی‌گذارد، بخوابم. امام علیه‌السلام فرمود: «در اینجا طعام صالحانی را می‌خوری که فرشتگان درروی فرش‌هایشان با آن‌ها مصافحه می‌کنند.»
عرض کردم: «فرشتگان نزد شما آشکار می‌شوند؟» امام دست بر سر یکی از فرزندانش کشید و فرمود: «فرشتگان از ما، نسبت به فرزندانمان مهربان‌ترند.» (شاگردان مکتب ائمه ص 364؛ کافی بابان ملائکه تدخل فی بیوتهم، ج 1)
و در جای دیگر امام فرمود: «ملائکه بر ما نازل می‌شوند و بر فرش‌های ما می‌نشینند و بر سفره غذای ما حاضر می‌گردند و بال‌های خود را بر کودکان ما می‌مالند و حشرات زمین را از ما دور می‌کنند و در هنگام هر نماز با ما نماز می‌خوانند.
هرروز و شبی که بر ما می‌گذرد، ما را از حوادث روی زمین آگاه می‌سازند. هر پادشاهی که بمیرد و دیگری جای او قرار گیرد، ما را باخبر می‌سازند و از سیرت و روش او در دنیا ما را آگاه می‌کنند.» (شرح جامعه کبیره تقوی ص 33)

3- خنده و گریه فرشتگان

پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم از جبرئیل سؤال کرد: «آیا ملائکه خنده و گریه هم دارند؟» جبرئیل گفت: بلی در سه جا تعجب می‌کنند و در سه جا از روی ترحم گریه می‌کنند.
اما جاهایی که تعجب می‌کنند، عبارت‌اند از:

1. کسی که تمام‌روز را به لهو و لعب مشغول باشد و شب بعد از نماز عشا باز به لهو لعب مشغول می‌شود، ملائکه تعجب می‌کنند و می‌گویند: ای غافل! سیر نشدی از صبح تا شب مشغول هوی و هوس بودی!

2. زارعی که به بهانه‌ی اصلاح مرز و سد میان زمین خود و همسایه‌اش، با بیل زمین را می‌تراشد که کمی زمینش وسیع‌تر شود. ملائکه از روی تعجب می‌گویند: از بزرگی این زمین سیر نشدی، آیا با این مقدار کم سیر می‌شوی؟!

3. زنی که حجاب و پروا نداشته باشد، ولی بعد از مردن، درون قبر پرده‌ای می‌کشند تا چشم نامحرم به بدن آن زن نیفتد. ملائکه می‌خندند و می‌گویند: وقتی‌که دل بخواه مردم بود مستور نمی‌شد، حالا که متنّفر از او شدند او را مستور و پنهان می‌دارند.

اما مواردی که گریه می‌کنند، عبارت‌اند از:

1. غریبی که برای تحصیل علم از وطن خارج شود و در غربت بمیرد، ملائکه برای او گریه می‌کنند.

2. مرد و زنی که آرزوی فرزند نمایند، خداوند فرزندی به آن‌ها عنایت کند و شاد می‌شوند و می‌گویند: این فرزند در پیری ما را کمک می‌نماید و در تشییع‌جنازه‌ی ما شرکت می‌کند ولی فرزند، قبل از خودشان می‌میرد ملائکه از روی ترحّم برای آن‌ها گریه می‌کنند.

3. وقتی‌که یتیم از خواب بیدار می‌شود و گریه می‌کند و چون صدای خشن نامادری را می‌شنود، مردن مادر را به یاد می‌آورد، از روی ناامیدی رویش را بر زمین می‌گذارد و دوباره می‌خوابد، ملائکه از روی ترحّم گریه می‌کنند. (رهنمای سعادت، ج 3، ص 574، اثنی عشریه ص 90)
4- فطرس

چون امام حسین علیه‌السلام متولد شد، خداوند جبرئیل را امر کرد که با هزار ملک برای تهنیت و تبریک بر رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم نازل شود.
چون جبرئیل در حال نزول (از عالم مجردات) بود، در جزیره‌ای از دریا به مَلَکی که نامش فُطرس و از حاملان عرش بود، برخورد کرد. او به علت این‌که در امری کُندی کرده بود، از عالم عرش هبوط نموده و در آن جزیره به عبادت هفت‌صدساله مشغول بود.
فُطرس پرسید: کجا می‌خواهید بروید؟ گفت خداوند به پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم نعمتی داده و مرا فرستاده است تا به او تبریک بگویم.
فطرس گفت: «مرا نیز با خود ببر، شاید حضرت در حق من دعا کند و خداوند از من بگذرد». جبرئیل او را با خود نزد پیامبر آورد؛ از جانب خدا تبریک گفت؛ و سپس قضیه فطرس ملک را ذکر کرد.
فرمود: «خود را به این مولود (امام حسین) بمالد و به مکان خود برگردد.» فطرس چون چنین کرد، خداوند او را بخشید، فطرس گفت: «یا رسول‌الله صلّی الله علیه و آله و سلّم! همانا به‌زودی این مولود را امت تو شهید کنند. به خاطر این بخشش که از این مولود به من رسیده؛ هر که او را زیارت کند، من زیارت او را به حسین علیه‌السلام برسانم و هر که بر او صلوات بفرستد، من صلوات را به او می‌رسانم.»
چون فطرس به عالم علوی و نزد ملائکه رفت، می‌گفت: «کیست مثل من که آزادکرده‌ی حسین بن علی علیه‌السلام باشد.» (منتهی الامال، ج 1، ص 282)

5- دیدن و شنیدن ملائکه

عارف کامل مرحوم میرزا جواد آقا ملکی تبریزی که چشمش باز بود و ملائکه را می‌دید؛ در کتاب اسرار الصّلوه خود (اسرار الصلاه ص 289) می‌گوید: «من خدا را شاهد می‌گیرم که از نماز شب خوانان و شب‌زنده‌داران کسی را می‌شناسم که به هنگام سحر صدای فرشته او را بیدار می‌کند؛ فرشته با لفظ آقا به او خطاب می‌کند و آن شخص با این سخن بیدار می‌شود و به نماز شب می‌ایستد.» (سیمای فرزانگان ص 64)
البته برای پرهیز از تعریف، نام خود را نمی‌برد و می‌گفت: کسی را می‌شناسم.
همچنین نقل می‌کنند که یکی از مأمومین مرحوم آیت‌الله انصاری همدانی گفت: روزی هنگام غروب که حاضران منتظر اذان مغرب و برپایی نماز جماعت بودند، آقای انصاری به مؤذن فرمودند:
اذان مغرب را بگو! مؤذن عرض کرد: آقا هنوز مغرب نشده است. آقا فرمودند: مگر رفتن فرشتگان روز و آمدن فرشتگان شب را ندیدی. (به نقل از در کوی بی‌نشان‌ها ص 89)